1.Τι είναι σeξουαλική κακοποίηση – Biασμός;
Βiασμός θεωρείται η σeξουαλική πράξη η οποία πραγματοποιείται χωρίς τη συγκατάθεση του ενός ατόμου, συνεπώς επιβάλλεται με βίαιο τρόπο υπο την απειλή του ατόμου για την υγεία και τη ζωή του.
2.Γιατί τα θύματα βίας συνήθως επιλέγουν τη σιωπή; Ποια η ψυχολογία τους;
-Αν αναλογιστούμε αρχικά τι συναισθήματα προκαλεί η ερώτηση, που γίνεται σε ένα θύμα πολύ συχνά σήμερα μετά από την καταγγελία ενός περιστατικού κακοποίησης ή βiασμού. Και η ερώτηση αυτή είναι «Μήπως εσύ το προκάλεσες;». Έτσι αναπόφευκτα μπορούμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι:
«Ο βiασμός είναι το μοναδικό έγκλημα βίας που το θύμα στιγματίζεται περισσότερο από το δράστη» (Τσιγκρής, 2013).
-Το φαινόμενο της αυτοενοχοποίησης
Πρώτος, λοιπόν, λόγος και από τους βασικότερους που τα θύματα δεν μιλάνε είναι η αυτοενοχοποίηση. Τα θύματα φοβούνται ότι μπορεί να κατηγορηθούν πως αυτά έφταιγαν για την κακοποίηση ή τον βiασμό που υπέστησαν. Το θύμα σχεδόν πάντα νιώθει ενοχές, ντροπή και έχει χάσει την εμπιστοσύνη προς τον εαυτό του. Νιώθει αδύναμο να τα καταφέρει, η αυτοεκτίμηση του μειώνεται κατά πολύ, φοβάται ότι κανείς δεν θα το πιστέψει και έτσι καταλήγει να σωπαίνει.
-Μηχανισμοί άμυνας
Σε τραυματικές εμπειρίες ο ανθρώπινος ψυχισμός, για να καταφέρει να ανταπεξέλθει επιστρατεύει μηχανισμούς άμυνας. Είναι πιθανό δηλαδή το θύμα να βιώνει άρνηση. Αυτό σημαίνει πως αρνείται να συνειδητοποιήσει την πραγματικότητα και αυτό που του συνέβη.
3.Πως συμβάλλουμε ως γονείς; και πως αποτρέπουμε;
-Διδάσκουμε τον σέβασμό.
Όχι ανέκδοτα με ξανθιές. Όχι αστεία για το πώς οι γυναίκες δεν μπορούν να παρκάρουν. Θα τους διδάξω να ανοίγουν τις πόρτες σε μια γυναίκα, όχι επειδή οι γυναίκες είναι πιο αδύναμες, αλλά επειδή είναι άξιες σεβασμού. Καθώς μεγαλώνουν, θα συζητήσουμε για την ενδοοικογενειακή βία και την αδυναμία ενός άνδρα που χτυπάει μια γυναίκα (και αντίστροφα). Διδάσκω τους γιους μου να βλέπουν τις γυναίκες ως ίσες με τους άνδρες.
-Διδάξτε τους την συγκατάθεση.
Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να μας αγγίξει αν δεν δώσουμε τη συγκατάθεση μας. , άλλο τόσο και περισσότερο, να μαθαίνουν στα αγόρια -μεταξύ άλλων- το προφανές: Η συναίνεση ΔΕΝ θεωρείται δεδομένη και το όχι, σημαίνει ΌΧΙ.
-Επισημάνετε την κουλτούρα του βιασμού.
Δεν επιτρέπουμε στους γιους μας να ακούν μουσική με υπερβολικά σeξουαλικό περιεχόμενο, ειδικά τραγούδια που μιλούν για το πως θα “πάρεις” μια κοπέλα. Καθώς μεγαλώνουν, θα τους δώσω περισσότερα παραδείγματα κοινωνικού βiασμού, όπως είναι τα σχόλια που γίνονται συχνά για τις γυναίκες τύπου ”τα ήθελε ο ποπός της” ή σχόλια για το ντύσιμο της κλπ.
4.Ποια η ψυχολογία και τα είδη βiαστών;
Ο βiαστής ασυνείδητα ταυτίζει κάθε γυναίκα με το με το μητρικό πρότυπο ή την εικόνα που είχε φτιάξει στη φαντασία του για αυτό. Έτσι όλες οι γυναίκες αποκτούν απεχθή χαρακτηριστικά, είναι ελαφρών ηθών και πρέπει να τιμωρηθούν. Τα άτομα αυτά χαρακτηρίζουν τις γυναίκες ως «σκουπίδια» που «πήραν αυτό που τους άξιζε». Οι άνθρωποι αυτοί είναι συναισθηματικά αποκομμένοι από τον πόνο των άλλων, ενώ αρκετοί από αυτούς εμφανίζουν χαρακτηριστικά ψυχοπαθητικής προσωπικότητας.
5.Η πατριαρχία παίζει κάποιο ρόλο;
Πατριαρχική δομή
Τα αγόρια ανατρέφονται από πατεράδες και μανάδες ώστε να γίνουν ισχυροί, επιθετικοί, λογικοί και «κουβαλητές» των οικογενειών τους. Θα πρέπει να κρύβουν συναισθήματα, αδυναμίες και καθετί που παραπέμπει στη θηλυκή τους πλευρά. Η μείωση των γυναικών σε παθητικά αντικείμενα συμβάλλει στην κουλτούρα του βιασμού και στην αντιμετώπισή τους ως υπάρξεις με κέντρο τα σεξουαλικά τους όργανα.
6.είναι και θέμα επιβολής της εξουσίας;
“Ο βιασμός γίνεται τρόπος αντιστάθμισης συναισθημάτων ανεπάρκειας, που τροφοδοτεί ζητήματα κυριαρχίας, ελέγχου, δύναμης, εξουσίας και ικανοτήτων.
“ΟΣΟ ΠΙΟ ΑΝΗΜΠΟΡΟ ΚΑΙ ΑΝΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΘΥΜΑ, ΤΟΣΟ ΠΙΟ ΕΝΤΟΝΗ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΘΥΤΗ”
7. Πώς μπορεί να νιώσει κάποιος δυνατός, κακοποιώντας έναν αναίσθητο άνθρωπο -που δεν μπορεί να προβάλει αντίσταση; Κρύβει ψυχοπαθολογία;
“Η διέγερση μπορεί να ενισχύεται από τον έλεγχο και την κυριαρχία που έχουν πάνω στο θύμα. Όσο πιο ανήμπορο και ανυπεράσπιστο είναι, τόσο πιο έντονη ίσως να είναι και η διέγερση του θύτη. Πολλοί ενδεχομένως να πιστεύουν ότι ο θύτης πάσχει πάντα από κάποιο είδος ψυχικής διαταραχής.
Όντως, ορισμένοι μπορεί να εμφανίζουν συμπτώματα ψυχοπαθητικής προσωπικότητας, όπου δεν δίνουν έμφαση στα συναισθήματα του άλλου, και πιστεύουν πως όλοι γύρω τους βρίσκονται εκεί για να ικανοποιούν τις δικές τους αποκλειστικά ανάγκες. Αλλά δεν είναι πάντα αυτή η πραγματικότητα. Επικεντρώνονται στην εξουσία που νιώθουν, εκμεταλλευόμενοι κάποιον που δεν μπορεί να αντιδράσει ή να τους δυσκολέψει για να πάρουν αυτό που θέλουν. Οι περισσότεροι έχουν πλήρη επίγνωση του τι ακριβώς πράττουν”.
8.Ποια είναι τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει το θύμα μετά τον βiασμό
-Αυτό που πρέπει να κάνει το θύμα είναι να βρει τη δύναμη και να καταγγείλει το γεγονός γρήγορα. Πρώτος σταθμός είναι η αστυνομία.
-Να κρατήσει ανέπαφα τα αποδεικτικά στοιχεία. «Προτείνεται να φυλάξει τα ρούχα σε μία χάρτινη σακούλα ώστε να διατηρηθεί το γεννητικό υλικό του δράστη. Σε κάθε περίπτωση, συνίσταται επίσκεψη σε νοσοκομείο, ούτως ώστε να λάβει το θύμα την κατάλληλη περίθαλψη.
-Το θύμα δεν πρέπει να πλυθεί μετά τον βιασμό του
Να μπω κατευθείαν στο μπάνιο. Να πλυθώ. Να καθαρίσω. Να ξεβγάλω την ντροπή. Να διώξω την ταπείνωση. Η πιο λυτρωτική αντίδραση. Χρειάζεται να εξετασθεί πρώτα για τυχόν γενετικό υλικό.
9. Πως αντιμετωπίζεται το ψυχικό τραύμα της σeξουαλικής κακοποίησης;
Αυτό που σίγουρα γνωρίζουμε είναι το ψυχικό τραύμα του βιασμού θα επουλωθεί πολύ πιο αργά και δύσκολα από τα σωματικά τραύματα και γι’ αυτό το λόγο είναι σημαντικό τα θύματα να δέχονται έγκαιρη υποστήριξη. Είναι λοιπόν, πολύ σημαντικό τα οικεία πρόσωπα του ατόμου να δείξουν κατανόηση και να είναι υποστηρικτικά με κάθε τρόπο, πρακτικό, συμβολικό και συναισθηματικό. Η διεκδίκηση και η ανάγκη απόδοσης δικαιοσύνης είναι σημαντικά βήματα στη διαδικασία επούλωσης του ψυχικού τραύματος του θύματος. Σίγουρα είναι καλό το άτομο μόνο του ή με την οικογένειά του να απευθυνθεί σε ειδικούς ψυχικής υγείας.
10. Τα θύματα νιώθουν εκτεθημένα και προδομένα από την κοινωνία καλό είναι να μην εκφράζουμε τη δυσπιστία μας όταν ένα άτομο μιλάει για την κακοποίηση του, ας κρατήσουμε τη δυσπιστία για τον εαυτό μας, τουλάχιστον μέχρι να αποφανθεί η δικαιοσύνη. Δηλώσεις τύπου ‘τι δουλεία είχε εκεί’ μπορεί να αποθαρρύνουν μελλοντικά θύματα να μιλήσουν. Εν δυνάμει θύματα είμαι εγώ , εσείς, η αδερφή σας , η κόρη σας, οι γιοί σας. Και τέλος να μιλάμε, η φωνή μας είναι η δύναμή μας.
Κωνσταντινίδου Ιωάννα – Ψυχοθεραπεύτρια
